Nie. W Polsce można sformalizować jedynie swój intymny związek z osobą odmiennej płci metrykalnej ? kobieta z mężczyzną, a mężczyzna z kobietą, przy czym decyduje oznaczenie płci na dokumentach ? tzn. aktach stanu cywilnego, czy w dowodzie. Formalizacja następuje w formie małżeństwa, a prawo nie przewiduje innych form rejestracji związków, jak np. związki partnerskie czy rejestrowana kohabitacja.

Para Polaków lub Polek może wziąć ślub za granicą, w krajach, których ustawodawstwo przewiduje śluby osób tej samej płci. Niestety, w chwili obecnej, zawarcie takiego małżeństwa za granicą nie powoduje żadnych skutków na terenie Polski, a osoby pozostające w takim związku traktowane są nadal jako osoby obce, a w najlepszym wypadku jako osoby pozostające w faktycznym pożyciu. W sytuacjach, w których ma to znaczenie prawne, zostanie to każdorazowo ocenione przez organ stosujący prawo, np. przy próbie odmowy składania zeznań w postępowaniu karnym.

Według prawa krajowego, jeśli obywatele polscy chcący zawrzeć związek małżeński za granicą, muszą otrzymać w Urzędzie Stanu Cywilnego stosowne zaświadczenie (zaświadczenie o możliwości wstąpienia w związek małżeński za granicą). W praktyce, niemożliwe jest uzyskanie takiego zaświadczenia, jeśli partnerzy/partnerki są jednej płci ? nowe formularze wskazują bowiem jednoznacznie, że mężczyzna musi podać dane o płci partnerki, a kobieta ? partnera. Nowelizacja Ustawy o aktach stanu cywilnego i aktów wykonawczych wprowadziła jednak nowy rodzaj dokumentu, który w wielu sytuacjach może takie zaświadczenie zastąpić. Jest to wypis z akt stanu cywilnego z adnotacją, że osoba jest stanu wolnego ? w wielu krajach taki dokument wystarczy do zawarcia związku.

Więcej informacji na temat tego, gdzie Polacy i Polki mogą zawierać małżeństwa lub związki partnerskie znajdziecie w poradniku Kampanii Przeciw Homofobii

Zasada swobody umów gwarantuje, że dwie (lub więcej) osób mogą zawrzeć umowę dowolnej treści, jeśli nie jest ona sprzeczna z prawem i zasadami współżycia społecznego. W umowie takiej mogą być określone różne prawa i obowiązki stron, nie tylko majątkowe, ale np. dotyczące wzajemnej opieki, czy podziału obowiązków. Krótko mówiąc ? umownie można uregulować sprawy, które dotyczą prywatnych spraw partnerów i nie wymagają do ich realizacji udziału osób trzecich, w tym organów państwa. Umowa stanowi wtedy wyraz woli partnerów/partnerek do podjęcia pewnych zobowiązań, a możliwość dochodzenia ich realizacji lub odszkodowania przed sądem zapewnia pewien stopień ochrony.

W praktyce ta część praw, które można uregulować umownie, ale ich wykonanie zależy od woli osób trzecich, nie sprawdza z powodu niskiej świadomości społecznej i homofobii. Na przykład na podstawie umowy notarialnej nie zawsze dostaniemy w szpitalu informacje o stanie zdrowia nieprzytomnej partnerki/partnera, mimo że mamy do tego pełne prawo.

Jednocześnie pewne obszary życia ? te które bezwzględnie regulują ustawy nie mogą być zmieniane wolą stron umowy, tym samym zapisy takie, nawet jak w umowie się pojawią ? są nieważne. Takich sfer jest wiele i często dotyczą elementarnych praw partnerów/partnerek ? do takiej sfery należą np. prawa i obowiązki wobec dziecka, kwestie nazwiska, pochówku, opodatkowania

Polskie prawo dopuszcza adopcję przez osobę fizyczną oraz małżeństwo. Para nieheteroseksualna nie ma prawa wspólnie adoptować dziecka w Polsce. Teoretycznie możliwa jest adopcja przez osobę samodzielną bez względu na jej/jego orientację seksualną. W praktyce ? procedury adopcyjne zakładające wywiady środowiskowe w miejscu zamieszkania przyszłego rodzica, a także zdecydowane preferowanie małżeństw przez ośrodki adopcyjne, czyni ten proces niezwykle czasochłonnym i trudnym.

Od listopada refundowana procedura in vitro jest dostępna w Polsce tylko dla par heteroseksualnych. Wykluczone są z niej kobiety chcące zostać matkami samodzielnymi oraz kobiety w związkach nieheteroseksualnych.

Władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków rodziców względem swoich dzieci do uzyskania przez nie pełnoletności, określonych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw oraz prawo i obowiązek do kontaktów z dzieckiem. Prawa rodzicielskie może osobie ograniczyć, zawiesić lub odebrać, a także nałożyć na osobę jedynie sąd.

Wychowywanie dziecka przez dwie partnerki lub dwóch partnerów nie czyni ich obu opiekunek/opiekunów prawnych dziecka, tym samym ? prawa rodzicielskie przysługują jedynie rodzicowi biologicznemu lub adopcyjnemu. Druga osoba z pary jest natomiast jedynie - tak jak niania albo babcia - opiekunem faktycznym dziecka.

Matka społeczna nie posiada władzy rodzicielskiej nad dzieckiem ani praw rodzicielskich. Oznacza to w praktyce, że dla organów administracji państwowej i samorządowej, sądów i innych organów władzy ? jest dla dziecka osobą obcą. Stanowi to problem w sytuacjach krytycznych, może bowiem doprowadzić do uznania dziecka za pozostające bez opieki i umieszczenia go/jej w placówce opieki zastępczej (jeśli np. coś stanie się matce biologicznej) lub oddania pod opiekę drugiemu rodzicowi biologicznemu, jeśli posiada prawa rodzicielskie.

Jeśli chodzi o zwykłe czynności dnia codziennego, matka społeczna może je wykonywać, jeśli są zgodne z wolą matki biologicznej (najlepiej jak zgoda jest wyrażona na piśmie) i dobrem dziecka. Przeszkodą mogą być prawa rodzicielskie drugiego rodzica (ojca), jeśli sprzeciwia się on sprawowaniu opieki nad dzieckiem przez partnerkę matki biologicznej. I analogicznie w przypadku pary mężczyzn, z których jeden jest ojcem społecznym.

Podstawowym obowiązkiem matki społecznej, kiedy sprawuje faktyczną opiekę nad dzieckiem jest działanie zgodnie z wolą matki biologicznej (opiekunki prawnej), a przede wszystkim z uwzględnieniem dobra dziecka.

Matka społeczna nie ma jednak obowiązków, które posiada rodzic biologiczny dysponujący władzą rodzicielską, określonych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Jeśli partnerki chcące wspólnie wychowywać dziecko zawrą umowę cywilnoprawną (najlepiej w formie aktu notarialnego) mogą w takiej umowie zawrzeć zakres praw i obowiązków matki społecznej wobec dziecka w sprawach codziennych. Nie daje to jednak praw równych ani nawet zbliżonych do rodzica biologicznego czy adopcyjnego, pomaga raczej uporządkować kwestię codziennych obowiązków.

Prawnie rzecz biorąc, matka społeczna jest dla dziecka obcą osobą. Ale faktycznie jest osobą bliską ? prawo nie może ignorować rzeczywistych stosunków społecznych, chociaż niestety często to robi. Prawne opiekunki często powierzają opiekę nad dziećmi innym osobom ? przedszkolankom, babciom, nianiom, partnerkom. Ważne jest, aby faktu wychowywania dziecka z partnerką nie ukrywać i szukać w tym sprzymierzeńców ? niech sąsiedzi, rodzina, środowisko wychowawcze dziecka widzą, że matka społeczna pełni w życiu dziecka ważną rolę i ma z dzieckiem dobry kontakt. Jest to zawsze argument, który trudno zbić sądom czy organom administracji w sytuacji, gdy dochodzi do sprawy sądowej lub administracyjnej.

Praw rodzicielskich nie da się przepisać (udzielić) notarialnie. Tak samo jak nie można ich notarialnie się zrzec, zawiesić czy pozbawić. Jednak, zawierając umowę u notariusza, można uregulować podział codziennych obowiązków partnerek wobec dziecka.

Włączcie się do walki o rejestrację pożycia osób tej samej płci! Pokazujcie, że istniejecie i jesteście rodzinami. Tymczasem ? wybierzcie się do notariusza i spiszcie umowę ? nie musi nazywać się umową spółki, może być to tzw. umowa nienazwana. Możecie też nadać jej tytuł ? np. umowa partnerska ? nikt Wam tego nie zabroni. Na miejscu notariusz wytłumaczy Wam, co możecie w umowie zawrzeć i w jaki sposób to zrobić (są już biura prawnicze specjalizujące się w tego rodzaju sprawach).

Zawrzyjcie w niej postanowienia dotyczące relacji, spraw finansowych i codziennych spraw związanych z wychowaniem dziecka. Gdyby coś miało się stać ? umowa taka będzie świadczyć o tym, że poważnie traktowałyście swoją relację i obowiązki rodzicielskie. Jeśli macie rodzinę, przyjaciół, którzy Wam sprzyjają ? włączcie ich w swoje życie, niech widzą, że dobro dziecka jest dla Was najważniejsze ? w razie czego, będą mogli zeznawać w sądzie, że matka społeczna była najbliższą osobą dziecka.